Anoreksiya nervoza, basitçe anoreksiya olarak adlandırılır. Anormal derecede düşük bir vücut ağırlığı, kilo alımı ve bozuk kilo algısı ile ilgili korkulu endişeler ile karakterize bir yeme bozukluğudur. Anoreksiya olan insanlar, yaşamlarına önemli ölçüde müdahale etme eğilimi gösteren aşırı çabaları kullanarak ağırlıklarını ve şekillerini kontrol etmeye büyük önem verirler.
Anoreksiya nevroza olan insanlar, kilo alımını önlemek veya kilo vermeye devam etmek için, genellikle yedikleri yiyecek miktarını ciddi şekilde kısıtlarlar. Yemekten sonra kusarak veya müshil ileçlarını, diyet yardımcılarını, diüretikleri veya lavmanları yanlış kullanarak kalori alımını kontrol etmeye çalışırlar. Aşırı egzersiz yaparak kilo vermeye de çalışabilirler. Ne kadar kilo kaybedilirse kaybedilsin, kişi kilo alımından korkmaya devam eder.
Anoreksiya’nın yiyecekle ilgisi yoktur, duygusal sorunları çözmeye çalışmak için son derece sağlıksız ve bazen hayatı tehdit eden bir yöntemdir.
Anoreksiya, diğer yeme bozuklukları gibi, hayatınızı ele geçirerek yaşamınıza müdahale edebilir ve üstesinden gelmek çok zor olabilir. Ancak tedavi ile içinde bulunduğunuz durumu daha iyi anlayabilir, daha sağlıklı beslenme alışkanlıklarına dönebilir ve anoreksinin ciddi komplikasyonlarını tersine çevirebilirsiniz.
Anoreksiya Belirtileri
Anoreksiya nervoza’nın fiziksel belirtileri ve semptomları açlıkla ilişkilidir. Anoreksiya ayrıca gerçekçi olmayan bir vücut ağırlığı algısı ve aşırı kilo alma veya yağlanma korkusu içeren duygusal ve davranışsal konuları da içerir.
Belirti ve semptomları fark etmek zor olabilir, çünkü düşük vücut ağırlığı olarak kabul edilen şey her kişi için farklıdır ve bazı kişiler çok zayıf görünmeyebilir. Ayrıca, anoreksi olan insanlar genellikle, yeme alışkanlıklarını veya fiziksel problemlerini gizler.
Fiziksel Belirtiler
Anoreksinin fiziksel belirtileri ve semptomları şunları içerebilir:
- Aşırı kilo kaybı veya gelişimsel kilo artışının olmaması
- İnce görünüm
- Anormal kan sayımı
- Yorgunluk
- Uykusuzluk hastalığı
- Baş dönmesi veya bayılma
- Parmaklarda mavimsi renk değişikliği
- İncelen, kırılan veya dökülen saçlar
- Yumuşak tüyler ve saçlar
- Menstrüasyonun (adet kanaması) olmaması
- Kabızlık ve karın ağrısı
- Kuru veya sarımsı cilt
- Soğuk intoleransı (Sürekli üşüyormuş gibi hissetme)
- Düzensiz kalp ritimleri
- Düşük kan basıncı
- Kolların veya bacakların şişmesi
- Uyarılmış kusmadan aşınmış dişler ve damaklar
Anoreksiya nevroza olan bazı insanlar, bulimia (Yeme çıkarma – kusma bağımlılığı) olan bireylere benzer. Ancak anoreksisi olan insanlar genellikle anormal derecede düşük bir vücut ağırlığı ile mücadele ederken, bulimia hastaları normal ağırlığın üzerine çıkar.
Duygusal ve Davranışsal Belirtiler
Anoreksinin davranışsal semptomları, aşağıdaki yollarla kilo verme girişimlerini içerebilir:
- Diyetle veya aç kalarak gıda alımını ciddi şekilde kısıtlama
- Aşırı egzersiz
- Yedikleri gıdalardan kurtulmak için müshil, lavman, diyet yardımcıları veya bitkisel ürünlerin kullanımını içeren aşırı ve kendinden kaynaklı kusma
Duygusal ve davranışsal belirti ve semptomlar şunları içerebilir:
- Sık sık öğün atlamak veya yemeyi reddetmek
- Açlığı reddetme veya yememek için mazeret üretme
- Genellikle yağ ve kalorisi düşük olan sadece birkaç yiyecek yemek
- Çiğnemeden sonra yiyecek tükürmek
- Toplum içinde yemek istememek
- Ne kadar yiyecek yendiği hakkında yalan söylemek
- Tekrar tekrar tartılmak gibi kilo alma korkusu
- Aynada algılanan kusurlar için sık sık kontrol
- Şişman olmaktan veya vücudun yağlı olan kısımlarına sahip olmaktan şikayet etmek
- Vücudu giysi katmanlarıyla örtme
- Düz ruh hali (duygu eksikliği)
- Sosyal geri çekilme
- Sinirlilik veya huysuzluk
- Uykusuzluk hastalığı
- Cinsiyete olan ilginin azalması
Anoreksiya Nedenleri
Anoreksiyanın kesin nedeni bilinmemektedir. Birçok hastalıkta olduğu gibi, muhtemelen biyolojik, psikolojik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonudur.
- Biyolojik. Hangi genlerin dahil olduğu henüz belli olmasa da, bazı insanlarda anoreksiya gelişme riskini daha yüksek yapan genetik değişiklikler olabilir. Bazı insanlar mükemmeliyetçilik, duyarlılık ve azim konusunda genetik bir eğilime sahip olabilir, tüm bu özellikler anoreksiya ile ilişkilidir.
- Psikolojik. Anoreksiya olan bazı insanlar, aç olmasına rağmen katı kuralları olan diyetlere bağlı kalmayı ve yemeden vazgeçmeyi kolaylaştıran obsesif kompulsif kişilik özelliklerine sahip olabilir. Mükemmeliyetçilik için aşırı bir dürtüye sahip olabilirler, bu da hiçbir zaman yeterince zayıf olmadıklarını düşünmelerine neden olur. Bu nedenle yüksek düzeyde kaygı duyabilirler ve yemeyi azaltmak için kısıtlayıcı diyetlere girebilirler.
- Çevresel. Modern Batı kültürü inceliği vurgular. Başarı ve değer genellikle zayıf olmakla eşdeğerdir. Akran baskısı, özellikle genç kızlar arasında zayıf olma arzusunu körükleyebilir.
Anoreksiya Nasıl Teşhis Edilir ?
Doktorunuz anoreksiya nervoza olduğunuzdan şüphelenirse, tanıyı saptamaya yardımcı olmak, kilo kaybının farklı diğer tıbbi nedenlerini elemek ve ilgili komplikasyonları kontrol etmek için genellikle birkaç test ve muayene yapar.
Bu muayeneler ve testler genellikle şunları içerir:
- Fiziki muayene. Bu boy ve kilonuzu ölçmeyi içerebilir, kalp atış hızı, tansiyon ve ateş gibi hayati belirtilerinizi kontrol etmek, cildinizi ve tırnaklarınızı karşı kontrol etmek, kalbinizi ve akciğerlerinizi dinlemeyi içerebilir.
- Laboratuvar testleri. Bunlar, tam bir kan sayımı (CBC) ve elektrolitleri ve proteini kontrol etmek ve ayrıca karaciğer, böbrek ve tiroidinizin işleyişini kontrol etmek için daha spesifik kan testlerini içerebilir. İdrar tahlili de yapılabilir.
- Psikolojik değerlendirme. Bir doktor veya akıl sağlığı uzmanı muhtemelen düşüncelerinizi, duygularınızı ve yeme alışkanlıklarınızı soracaktır. Ayrıca bazı psikolojik değerlendirme anketlerini doldurmanız da istenebilir.
- Diğer çalışmalar. Kemik yoğunluğunuzu, veya kırık kemikleri veya pnömoni veya kalp problemlerini kontrol etmek için röntgen çekilebilir. Elektrokardiyogramlar kalp düzensizliklerini görmek için yapılabilir.
Ruh sağlığı uzmanınız, anoreksiya için tanı kriterleri kullanabilir.
Anoreksiya Tedavisi
Anoreksiya tedavisi genellikle yeme bozuklukları konusunda deneyim sahibi doktorları, akıl sağlığı profesyonellerini ve diyetisyenleri içeren bir ekip yaklaşımı kullanılarak yapılır. Devam eden tedavi ve beslenme eğitimi, iyileşmenin sürekliliği için çok önemlidir.
İşte anoreksiyalı insanların tedavisinde yaygın olarak nelerin kullanıldığına kısa bir bakış.
Hastaneye Yatma ve Diğer Programlar
Yaşamınız tehlikede ise, kalp ritmi bozukluğu, dehidrasyon, elektrolit dengesizlikleri veya psikiyatrik acil durumlar gibi, bir hastanenin acil servisinde tedaviye ihtiyacınız olabilir. Tıbbi komplikasyonlar, şiddetli psikiyatrik problemler, şiddetli yetersiz beslenme veya sürekli yemeyi reddetme için hastaneye yatış gerekebilir.
Bazı klinikler yeme bozukluğu olan kişilerin tedavisinde uzmanlaşmıştır. Tam hastaneye yatıştan ziyade günlük programlar veya ev programları sunabilirler. Özel yeme bozukluğu programları daha uzun süre ve daha yoğun tedavi sunabilir.
Tıbbi Bakım
Anoreksinin neden olduğu birçok komplikasyon nedeniyle, hayati belirtilerin, hidrasyon seviyesinin ve elektrolitlerin yanı sıra ilgili fiziksel koşulların sık sık izlenmesine ihtiyacınız olabilir. Şiddetli vakalarda anoreksiyası olan insanlar başlangıçta burunlarına yerleştirilen ve mideye giden bir tüpten (nazogastrik tüp) beslenebilir.
Bakım genellikle birinci basamak doktoru veya akıl sağlığı uzmanı tarafından, ilgili diğer uzmanlarla koordine edilir.
Sağlıklı Kiloyu Geri Lazandırmak
Tedavinin ilk amacı sağlıklı kiloya geri dönmektir. Sağlıklı bir kiloya dönmeden ve doğru beslenmeyi öğrenmeden iyileşemezsiniz. Bu sürece dahil olanlara aşağıdakiler eşlik edebilir:
İlgili Link: Sibo Diyeti Nedir Nasıl Yapılmalıdır?
- Tıbbi bakım sağlayabilecek, kalori ihtiyaçlarınızı ve kilo alımınızı denetleyebilecek birinci basamak doktorunuz
- Sağlıklı bir kiloya dönmenize yardımcı olacak davranış stratejileri geliştirmek için sizinle birlikte hareket eden bir psikolog veya diğer akıl sağlığı uzmanı
- Kilo hedeflerinize ulaşmanıza yardımcı olacak yemek planları ve kalori gereksinimleri de dahil olmak üzere düzenli beslenme şekillerine geri dönme konusunda rehberlik eden bir diyetisyen
- Normal beslenme alışkanlıklarınızı sürdürmenize yardımcı olacak olan aileniz
Psikoterapi
Bu terapi türleri anoreksiya için yararlı olabilir:
- Aile temelli terapi. Bu, anoreksi olan gençler için kanıta dayalı tek tedavidir. Anoreksi olan genç, bu ciddi durumun safhalarında yemek ve sağlık hakkında iyi seçimler yapamadığından, bu terapi ebeveynleri, çocuk sağlığı hakkında iyi seçimler yapana kadar çocuklarına yeniden besleme ve kilo restorasyonu konusunda yardımcı olmak için harekete geçirir.
- Bireysel terapi. Yetişkinler için bilişsel davranışçı terapinin, özellikle geliştirilmiş bilişsel davranışçı tedavinin yardımcı olduğu gösterilmiştir. Ana amaç, kilo alımını desteklemek için yeme alışkanlıklarını ve davranışlarını normalleştirmektir. İkinci amaç, kısıtlayıcı yemeyi sürdüren korkulu inanç ve düşünceleri değiştirmeye yardımcı olmaktır.
İlaçlar
Anoreksiyi tedavi etmek için hiçbir ilaç onaylanmamıştır, çünkü hiçbirinin çok iyi etki ettiği saptanmamıştır. Bununla birlikte, antidepresanlar veya diğer psikiyatrik ilaçlar, depresyon veya anksiyete gibi diğer akıl sağlığı bozukluklarınızın tedavisine yardımcı olabilir.
Anorekside Tedavi Zorlukları
Anoreksiya tedavisinde en büyük zorluklardan biri insanların tedavi istememeleridir. Tedavinin önündeki engeller şunları içerebilir:
- Tedaviye ihtiyaç olmadığını düşünmek
- Kilo alımından korkma
- Anoreksiyayı bir hastalık olarak değil, bir yaşam tarzı seçimi olarak görmek
Anoreksiya olan insanlar iyileşebilir. Bununla birlikte, aşırı stres dönemlerinde veya tetikleme durumlarında nüks etme riski artar. Stres zamanlarında devam eden terapi veya periyodik randevular sağlıklı kalmanıza yardımcı olabilir.
Anoreksiya Yaşayanlar Neye Dikkat Etmeliler
Anoreksiya olduğunuzda, kendinize sağlıklı bir şekilde bakmak zor olabilir. Profesyonel tedaviye ek olarak, aşağıdaki adımları izleyin:
- Tedavi planınıza sadık kalın. Terapi seanslarını atlamayın ve sizi rahatsız etseler bile yemek planlarından kaçmamaya çalışın.
- Doktorunuzla uygun vitamin ve mineral takviyeleri hakkında konuşun. İyi beslenmiyorsanız, vücudunuz D vitamini veya demir gibi ihtiyaç duyduğu tüm besin maddelerini almıyor olabilir. Bununla birlikte, vitamin ve minerallerinizin çoğunun yiyeceklerden alınması tipik olarak önerilir.
- Kendinizi aile üyelerinden ve sizi sağlıklı görmek isteyen arkadaşlarınızdan kaçırmayın.
- Sürekli tartılmaktan veya aynada kendinizi sık sık kontrol etmekten vazgeçin. Bunlar, sağlıksız alışkanlıkları sürdürme yönündeki çabalarınızı beslemekten başka bir işe yaramaz.
İlgili Link: Sosyal Anksiyete Bozukluğu (Sosyal Fobi) Nedenleri
