Isı ve ot kelimelerinden türetilen ‘’isot’’ birçok yemeğin olmazsa olmaz baharatıdır. Lahmacun, çiğ köfte, kebap veya pidenin ana malzemelerindendir. Mucizevi baharat isot acı biberlerin kurutulmasıyla elde edilir.
İsotun yapımında kullanılan biber ilk olarak KristofKolomb’un 2. Amerika yolculuğunda keşfedilmiştir. İsotu bulan Chanca, biberin tohumunu Avrupa’ya getirmiştir. Avrupa’da yaygınlaşmaya başlayan bu biber sıcak bölgelerde yetiştirilmektedir. Bizim ülkemizde ise genelde Şanlıurfa ve Güneydoğu Anadolu’da yetiştirilmektedir. Kumlu ve hayvan gübreleriyle karıştırılan toprakta daha verimli hasat elde edilir.
İsotun Çeşitleri Nelerdir?
Mucizevi baharat isot hem fabrikada hem de evde üretilmektedir. İsotun birçok çeşiti bulunmaktadır. Bunlardan en çok üretilenler;
- Mor fabrika isotu
- Mor ev isotu
- Siyah fabrika isotu
- Siyah ev isotu
- Kırmızı fabrika isotu
- Kırmızı ev isotu
Evde üretilen isot daha zahmetlidir ve maliyetlidir. Bazen isottan biber salçası da yapılmaktadır. Doğuda ise buna isot reçeli denir.
İlgili Link: Mistik Çayı Nedir?
İsot Nasıl Yapılır?
İsot yapımında kullanılan biberler yaz aylarında kurutulur. Biberler yıkanır, temizlenir ve tohumları çıkarılır. Güneşin direkt etki edeceği temiz bir zemine ayıklanmış biberler serilir ve kuruması beklenir. Genellikle 3 günün sonunda kurumuş olurlar. İlk gün biberler kırmızı, ikinci gün mor ve üçüncü gün siyah renklidir. İsotun çeşitlere ayrılmasının nedeni budur. İsteğe göre kurutulur ve kullanılır. Ardından zeytinyağı ve tuz ile biberler robottan geçirilerek isot haline getirilir.
İsot Nerede Kullanılır?
İsot diğer biberlere göre daha farklı bir acılığa sahiptir. Pul biberden daha keskin ve sert bir tadı vardır. Fakat yemeklerin içerisine konulduğunda acılığı hafifler ve yemeğe güzel bir lezzet katar. Bundan dolayı da isot pek çok farklı lezzete karşımıza çıkar.
İsot yöresel çorbalarda ve yemeklerde kullanılır. Bazı yemeklerin ana malzemesidir. Özellikle kısır ve çiğ köfteye mutlaka konulması gerekir. Soğan salatası gibi bazı salatalarda da kullanılır. Acılı kebaplar için isot kullanılır.
Lahmacunun olmazsa olmazıdır. Kuzu etli yemeklerin içerisine de koyulur. İsot kuzu etinin kokusunu bastırmaktadır. Genel olarak acı seven herkes yemeklerine bir miktar isot koyabilirler.
İsotun Faydaları Nelerdir?
Mucizevi baharat isot içerisinde birçok vitamin ve mineral barındırır. C ve A vitaminleri, potasyum, fosfor, sodyum, demir, kalsiyum ve magnezyum mineralleri açısından zengindir.
- Boğaz ağrılarına ve öksürüğe iyi gelir.
- Metabolizmayı hızlandırır, zayıflamaya yardımcı olur ve vücuttan ter ile toksinlerin atılmasını kolaylaştırır.
- Mide rahatsızlıklarına iyi gelir.
- İdrar söktürücü etkisi vardır ve idrar yollarında oluşabilecek enfeksiyonları önler.
- Antibiyotik özelliği vardır ve vücuttaki mikropların ölmesini sağlar.
- Soğuk algınlığı ve gribe iyi gelir.
- Diş ağrısına, saç dökülmesine iyi gelir.
- Sinir sistemini gevşettiği için uykusuzluğa iyi gelir ve antidepresan etkisi gösterir.
- Vücuttaki zararlı yağların çözülmesini ve vücuttan atılmasını sağlar.
- Romatizmaya ve eklem ağrılarına iyi gelir.
- Kötü kolesterolü düşürür ve iyi kolesterolü yükseltir.
- Yaşlanmayı geciktirir, cilt problemlerine, kırışıklıklara iyi gelir.
- Gelişim çağında veya hamilelik döneminde kas ve kemik gelişimi için tüketilir.
- Vücuttaki ödemi atar.
- Damarları temizler ve kalp hastalıklarını önler.
- Şeker oranını dengeler ve şeker hastalarına mutlaka tavsiye edilir.
- Yapılan araştırmalar doğrultusunda antioksidan ve antibakteriyel özelliklerinden dolayı isotun kanseri önlediği veya kanserli hücreleri öldürdüğü tespit edilmiştir.
- Bulaşıcı hastalıklara karşı metabolizmayı korur.
İsotun Zararları Var Mıdır?
Her şeyin olduğu gibi isotun da fazla tüketilmesi zararlıdır. Dozundan fazla tüketildiğinde mideyi ve bağırsakları tahriş edebilir. Karaciğer ve böbrek rahatsızlıklarına yol açabilir. Sinir sistemini etkilediği için fazlası halsizliğe yol açabilir.
İlgili Link: Kırkkilit Otu
Faydalarının saymakla bitmediği mucizevi baharat isot dozundan fazla tüketildiği zaman zarar verebilir. Düzenli olarak az miktarda yemeklerde veya yoğurt ile tüketilmesi insan sağlığı için yeterince faydalı olacaktır.
İsot Neden Olur?
Şanlıurfa kentine özgü bir biber türü olarak karşımıza çıkan isot; tam anlamıyla yöresel bir lezzettir. Şanlıurfa’da kurutulmuş olan bibere verilen genel isim isottur. İsotun oluşumu son derece zahmetli bir süreci beraberinde getirmektedir. İsot yapmak için biberler siyah rengini alıncaya kadar kurutulmaktadır. Sonrasında bu bibiler güzelce dövülerek öğütülmektedir. Bir miktar zeytinyağı eklenen dövülmüş bibere tuz eklendiğindeyse bildiğimiz isot elde edilmektedir.
